از زمان رسیدن امام صدر به لیبی وطی روزهای بعد هیچ کس در لبنان تماس تلفنی یا نامه یا خبری از ایشان دریافت نکرد[1] واین برخلاف رویه ایشان در سفرهای قبلی بود. از همراهان وی نیز هیچ خبری نرسید، با این که یکی از آنان یعنی استاد عباس بدرالدین تنها به دلیل پوشش خبری این سفر با امام صدر همراه شد.

همچنین رسانه های خبری لیبی هیچ اشاره ای به حضور میهمان رسمی دولت خود یعنی امام صدر نکردند واز برنامه های ایشان در این سفر هیچ خبری ندادند تا جایی که کاردار لبنان در طرابلس غرب آقای نزار فرحات از حضور ایشان در این شهر خبردار نشد، تا این که استاد عباس بدرالدین در تاریخ 28 اوت 1978 م با ایشان تماس گرفت.  مفاد گزارش رسمی موجود در وزارت خارجه لبنان این نکته را تأیید می کند.

پس از آن که از بازگشت امام وهمراهانش از لیبی خبری نشد و ارتباط با آنان  نیز میسر نگردید، مجلس اعلای شیعیان  لبنان از کاردار لیبی در لبنان در تاریخ 4 شوال 1398 هـ[2] خواستار اطلاعاتی در این زمینه شد. وی از پاسخگویی طفره رفت. چهار روز بعد مجلس موضوع را با رئیس دولت لبنان دکتر سلیم الحص در میان گذاشت ووی فوراً کاردار لیبی را در تاریخ 10 سپتامبر 1978 م فراخواند وخواستار جواب رسمی وفوری شد. ظهر روز بعد وی پاسخ داد که امام موسی صدر وهمراهانش عصر روز 28 رمضان 1398 هـ  [3] با هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا به شماره 881 لیبی را به مقصد رم ترک گفته اند.

به دلیل نگرانی ناشی از این پاسخ رئیس جمهور لبنان، استاد الیاس سرکیس، در تاریخ 12 سپتامبر 1978 م با قذافی ارتباط  تلفنی برقرار کرد تا از او درباره این موضوع توضیح بخواهد وبه او اطلاع دهد که میهمانانش هنوز به وطنشان نرسیده اند وبیرون از لیبی نیز دیده نشده اند. این  ارتباط به رغم تلاش در آن روز به جایی نرسید. شخصی که در سوی دیگر پاسخگوی تلفن بود همواره تکرار می کرد که قذافی با این شماره در دسترس نیست وبا شماره دیگر تماس بگیرید وتماس با شماره جدید نیز نتیجه نمی داد و....

اما نخست وزیر لبنان همان روز توانست که با نخست وزیر لیبی سرگرد عبدالسلام جلود تلفنی گفتگو کند. وی در ابتدا فرصت خواست، سپس در تماس بعدی جواب کاردار لیبی را تکرار کرد وافزود که امام از این سفر خشنود نبود وبدون اطلاع مقامات  وبدرقه رسمی، لیبی را ترک گفته است. همچنین یکی از کارمندان دولت احمد حطاب او را اتفاقی در فرودگاه طرابلس مشاهده وبا وی خداحافظی کرده است.

براساس پرس وجو درباره اخبار مربوط به امام از کسانی [4] که پس از شرکت در مراسم اول سپتامبر به لیبی بازگشته بودند روشن شد که:

·        هنگام استقبال از امام در فرودگاه طرابلس غرب، احمد شحاتی، رئیس دفتر روابط خارجی  دبیرخانه کنگره عمومی خلق حضور داشته است.

·        ایشان با همراهانش به عنوان میهمانان دبیرخانه کنگره عمومی خلق در هتل الشاطی، طرابلس غرب اقامت داشته اند.  

·        احمد شحاتی با ایشان در تاریخ 26 و27 اوت 1978 م گفت وگو کرد. ودر یکی از این جلسات، گروه گزارشگری تلویزیون لیبی تصویر وسخنان ایشان را ضبط کرد. اما این تصویر هرگز از تلویزیون لیبی پخش نشد.

·        صحبت های طولانی از ایشان درباره اوضاع کنونی لبنان ودنیای عرب ضبط شده است  تا در رادیو «وطن العربی» لیبی پخش شود. اما از پخش آن جلوگیری شد.

·        امام هنگام ورود به طرابلس غرب در تاریخ 25/8/1978 در انتظار اعلام وقت دیدار با قذافی بوده است. در حالی که به قذافی خبر داده بودند که ناگزیر باید پیش از 1/9/1978 به پاریس سفر کنند.

·        همراهان ایشان نیز بنا داشتند که  به پاریس سفر کنند. از این رو یکی از آنان یعنی عباس بدرالدین در تاریخ 29/8/1978 م با کاردار لبنان در لیبی برای گرفتن ویزای ورود به فرانسه صحبت کرده بود. امام وشیخ محمد یعقوب ویزای لازم را از سفارت فرانسه در بیروت دریافت کرده بودند.

·        امام وهمراهان در حدود ساعت یک بعدازظهر روز 31/8/1978 م در حالی که از هتل الشاطی، بیرون آمدند تا در ماشین های تشریفات دولت سوار شوند وبه دیدار قذافی بروند، دیده شده اند. قذافی بعدها اعلام کرد که وی ساعت 5/1 بعدازظهر آن روز را برای دیدار با امام معین کرده بود. اما این دیدار صورت نگرفت. زیرا به وی خبر دادند که امام سفر کرده است.

خبر ناپدید شدن امام صدر به سرعت انتشار یافت وروزنامه های لبنان در تاریخ 12 سپتامبر 1978 م آن را در صفحات نخستین خود منعکس کردند. ورادیوها ورسانه های خبری خارجی نیز آن را پوشش  دادند. یکی از روزنامه های لبنان که با مقامات لیبی ارتباط نزدیکی داشت دراین تاریخ این خبر را تحت عنوان «آیا رویدادهای ایران با این معما ارتباطی دارد یا نه؟» منتشر کرد.

این روزنامه در متن خبر خود به بررسی عوامل و امکان ارتباط قضیه ربوده شدن امام با رویدادهای انقلاب ایران پرداخت. خبرگزاری کویت نیز در همین روز خبر را به منابع رسمی لیبی نسبت داد؛ بعدها روشن شد که منبع این خبر مدیر دفتر خبرگزاری لیبی در بیروت بوده است.

 منبع: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

-------------------------------------------------------------------------------

1- تنها تماس ایشان با خارج نامه ای بود که ایشان با دوست لبنانی اش نزار علی به خانواده اش در لبنان فرستاد ودر آن، زمان سفر خود به فرانسه را در دوم یا سوم سپتامبر به آگاهی ایشان رسانید.

2-- مزابق با 6 سپتامبر 1978 م

3-  مطابق با 31 اوت 1978 م

4- از جمله بشاره مرهج، اسعد مقدم، طلال سلمان، محمد قبانی، بلال الحسن، محمد سلمان علاوه بر نزار فرحات، کاردار لبنان در لیبی